> >DEVLET ADAMLIĞI DERSLERİ
> >
> >Atatürk'ün basyaveri Salih Bozok anlatiyor.
> >Baskumandan, dusmandan kurtartigi Izmir'de gecirecegi ilk gecesinin
> >tarif edilemez sevincini yasiyordu.
> >Izmir'deki yeni evinde Mustafa Kemal Pasa ilk gecesini calisarak
> >gecirdi.
> >Kendisi icin zengin bir sofra hazirlandigi halde hicbir yemege
> >dokunmadan ufak tefekle karnini doyurdu ve gec vakitlere kadar
> >calisti. Ertesi sabah erkenden uyanmistik. Hafif bir kahvaltidan
> >sonra vilayet konagina gittik ve dogruca Vali'nin odasina girdik.
> >Vali, Ingiliz Konsolosu ile konusuyordu. Biz gelince Vali ayaga
> >kalkti ve Konsolos ile Mustafa Kemal Pasa'yi tanistirdi. Konsolos,
> >iyi Turkce biliyordu. Pasa Vali'ye sordu:
> >-Konu nedir?
> >
> >
> >Vali anlatti:
> >-Sayin Konsolos, Ingiliz tebasindan olan vatandaslar ile Rum, Ermeni,
> >Yahudi gibi azinliklarin guven altinda bulunduklarini belirtir bir
> >"guvence" istiyorlar. Ben kendilerine herkesin esit bicimde guven
> >altinda olduklarini bildirdim.
> >
> >
> >Mustafa Kemal Pasa, Konsolos'un Türkce bildigini biliyordu, oyle
> >oldugu halde ofkesini belirtmek icin sordu:
> >-Ee, peki daha ne istiyormus?
> >Bu soruya Konsolos Turkce cevap verdi.
> >-Tebamiz hakkinda hukumetinizden yazili teminat istiyorum!
> >
> >Konsolos garip bir bicimde diklenmisti. .. Pasa'nin sesi havada
> >kirbac gibi sakladi:
> >-Yunanlilar zamaninda kendi tebanizi daha emniyette mi goruyordunuz?
> >
> >
> >Konsolos gerisinde Ingiliz devletinin bulundugunu belli eden bir
> >kasilma ile:
> >-Evet , dedi. Yunanlilar burada iken tebamizi emniyette goruyorduk.
> >
> >
> >-Oyleyse buyrun tebanizla birlikte Yunanistan'a gidin, efendim!
> >
> >
> >Konsolos kendisinden umulmayacak bir cesaret gosterdi:
> >-Yani majestelerimin hukumetine savas mi aciyorsunuz?
> >
> >
> >Mustafa Kemal iyice ofkelenmisti fakat ofkesini tuttu ve Konsolos'a:
> >-Siz kiminle ve ne ne konustugunuzu biliyor musunuz?.. Ben Turkiye
> >Buyuk Millet Meclisi Baskani ve Turk Ordulari Baskomutaniyim. Savas
> >açmaya, baris yapmaya hakkim var. Siz kimsiniz!.. Hukumetiniz adina
> >savas ve baris gorusmeleri yapmaya yetkili misiniz? Boyle bir
> >yetkiniz varsa goruselim. Yoksa (eliyle kapiyi gosterdi) buyurunuz
> >efendim!..
> >
> >
> >O kasim kasim kasilan Konsolos, Mustafa Kemal Pasa'nin son cumlesi
> >uzerine sapsari kesildi ve tek bir kelime soylemeden kapidan cikti
> >gitti.
> >
> >
> >Mustafa Kemal Pasa arkasindan bir sure baktiktan sonra Vali'ye dondu:
> >
> >-Yuz vermeyin Vali Bey! Bunlar karsilarinda hala Babaili Hukumeti var
> >saniyorlar. Bir zirhlisi onunde pisacak, bir blofu onunde yelkenleri
> >suya indirecek "devletcik" saniyorlar bizi!.. Kustahligin derecesine
> >bakin, bana "Savas
> >mi aciyorsunuz?" diye soruyor, barut kokan bir odada sorduguna bak!..
> >Savas halinde degil miyiz sanki!..
> >
> >
> >
> >
> >Kolarinda ve omuzlarindaki isaretlerden amiral rutbesinde oldugu
> >anlasilan Ingiliz Donanmasi Komutani, Hukumet Konagi'nin
> >kapisindan girerek Mustafa Kemal Pasa'nin odasina dogruldu.Nazik ,
> >fakat ofkeli bir hali vardi. Rusen Esref onune cikip ne istedigini
> >sorunca:
> >-Baskomutan Mustafa Kemal Pasa ile gorusmek istiyorum!.. dedi.
> >
> >
> >.Birlikte odaya girdiler kapi kapandi. Amiral once:
> >-Cok guc kosullar altinda bir savas kazandiniz, sizi asker olarak
> >ictenlikle kutlarim. Canakkale'deki basarinizi rastlantiya borclu
> >olmadiginiz, kanitlanmis oldu.Buyuk bir askerle tanisdigim icin
> >memnunum.
> >Amiral bir sure sonra konuya girmis:
> >-Ulkenin kontrolunuz altinda bulunan bolumunde bizim tebamiz ve sizin
> >azinliklarinizdan Ermeniler, Rumlar var.Yeni askeri yonetim altinda
> >bu insanlarin statusu nedir? Guven de midirler?..
> >
> >
> >-Hic kuskunuz olmasin Amiral!..Turkiye'deki butun insanlar gibi
> >tebaniz ve sozunu ettiginiz azinliklar da TBMM Hukumeti'nin esit
> >korumasi altindadir. Suc islemeyenler, kendilerini bu memlekette
> >benim kadar güvende sayabilirler.
> >
> >
> >-Suc isleyenler?
> >
> >
> >-Suc isleyenler Sayin Amiral, dunyanin her yerinde oldugu gibi,
> >ulkemizde de adaletin huzuruna cikarlar...Suclu iseler, cezalarini
> >elbette cekeceklerdir...
> >
> >
> >-Fakat Pasa Hazretleri,fevkalade gunler gecirdik. Yunan ordusundan
> >cesaret alan Rumlarin bazilari, simarikliklar yapmis olabilir. Bugun
> >bu insanlar yerli halkin dusmanligi ile yuzyuzedirler. Ermeniler icin
> >de baska acidan ayni seyleri soyleyebilirim. Biliyorsunuz,
> >arkadaslarinin buyuk bir bolumu goce zorlandi ve onemlice bir bolumu
> >de hayatini kaybettiler. Bu ruh tedirginligi icinde Yunan ordusu ile
> >isbirligi yapmis, bazi Turklere zor gunler gecirtmis olabilirler.
> >Bunlar, fevkalade gunlerin olaylaridir.
> >Bagislanmasi, hos gorulmesi gerekir. Eger bu kimseler, halkin
> >husumetine birakilacak olursa, butun dunya aleyhinize kiyameti
> >koparir!
> >
> >
> >Son cumleye kadar Amiral'i gulumseyerek dinleyen Mustfa Kemal Pasa,
> >dunyanin koparacagi gurultu ile kendini tehdide girisince, sozunu
> >bicak gibi kesmis:
> >-Su "Efendi Devlet" rolunu bir kenara koyunuz Amiral! Milletleri de
> >tehdit etmekten vazgeciniz! Ingiltere ve muttefiklerinin kiyameti
> >koparip koparmayacagini dusunmem! Bunlar memleketimin ic isleridir;
> >kimsenin bu islere karismasina musaade etmem! Majestelerinin devleti
> >memleketimizin azinliklari ile ugrasmaktan vazgecsinler! ..Kim bize
> >saygi beslemezse, bizden saygi beklemeye hakki olmaz!..
> >
> >
> >Amiralin benzi kul gibi olmus:
> >-Ingiltere Hukumeti'nin tebasini her yerde koruma hakki, devletler
> >hukuku teminati altindadir. Avrupa devletleriyle birlikte
> >arkaladigimiz Rum ve Ermenilerin guven icinde bulundurulmasini sadece
> >rica ettik. Yoksa biz bu guvenligi saglayacak gucteyiz...
> >
> >
> >Iste o zaman Mustafa Kemal Pasa'nin tepesi iyice atmis:
> >-Arkaladiginiz Yunan ordusunun denizde yuzen leslerini herhalde
> >gormus olmalisiniz! Turk ordusu asayisi saglayacak gucte oldugu gibi,
> >limani (o donemde Ingiliz donanmasi Izmir limaninda bulunmaktaydi)
> >bosaltacak
> >guctedir de...Isterseniz, Turk'e ihanet eden tebanizin ve
> >azinliklarinizin adaletten kacan sefillerini geminize
> >doldurabilirsiniz!.. Donanmanizin da en kisa zamanda limani terk
> >etmesini istiyorum!
> >
> >
> >Mustafa Kemal Pasa'nin cumleleri, art arda Osmanli tokatlari gibi
> >Amiralin yuzunde sakladikca, Amiral ne yapacagini sasmis ve en
> >sonunda:
> >-Ingiltere'ye savas mi aciyorsunuz? demis.
> >
> >
> >Iste Pasa burada son sozunu soylemis:
> >- Savas acmak mi? Siz yoksa Sevr Antlasmasi'nin hala yururlukte
> >oldugunu mu saniyorsunuz? Biz onu coktan yirttik... Karsimda
> >oturusunuzu, sizi konuk saymama borclusunuz! Fakat goruyorum ki,
> >nezaketimizi kotuye
> >kullanmak egiliminiz var... Buna musaade edemem. Bizim gozumuzde
> >"Baris antlasmasi yapmamis" iki devletiz. Savas hukuku yururluktedir.
> >Gemilerinizi derhal karasularimizdan cekmenizi size ihtar ediyorum!
> >
> >
> >Bir balmumu heykeline donmus Amiral..... sise-gerine girdigi Mustafa
> >Kemal Pasa'nin odasinda oturdugu sandalyede kuculdukce kuculmus ve
> >sonunda kekeleyerek:
> >-Afedersiniz!.. demis ve yerlere kadar egilerek geri geri kapiya
> >gidip disari cikmis.
> >
> >
> >.Rusen Esref hem dusunceli hem de guluyordu:
> >-Pasa, Amirali anasindan dogduguna pisman etti. "Kendisinin Turk
> >topraklarinda bir savasci olarak bulundugunu "Pasa'dan ogrendigi
> >zaman sapsari kesildi... Tutuklanacagini, tutsak edilecegini sandi.
> >Ince dudaklarini isiriyor, parmaklarini birbirine kenetlemis
> >titriyordu. Karsisinda Babiali Pasasi bulacagini saniyordu
> >herhalde...
> >
> >
> >"Ingiltere devletini kendi devletine esit goren "bir Pasa ile
> >karsilastigi icin, ihtiyatsizlik edip karaya ciktigina kim bilir
> >nasil lanet etmistir...
> >
> >
> >Aradan bir saat gecti gecmedi... Ingiliz gemisinden bir mufreze ve
> >bir tegmen cikti. Amiralden - devleti adina- bir ultimatom
> >getiriyordu, Baskomutan'a kendi eliyle verecekti. Pasa'ya bildirdim;
> >"Gelsin"dedi.
> >Tegmeni iceri aldim. Rusen Esref tecumanlik yapiyordu.Ingiliz caki
> >gibi bir tegmendi. Pasa'nin karsisinda gosterisli bir selam verdi ve
> >Rusen Esref araciligiyla ultimatomu Pasa'ya ulastirdi.Pasa:
> >-Peki tegmen! Hukumetimiz ultimatomunuzu inceler ve hukumetinize
> >gereken karsiligi verir.Siz geminize donebilirsiniz...
> >Tegmen once disari cikacakmis gibi bir hareket yapti, sonra da Rusen
> >Esref'e donup:
> >-Baskomutan ellerini opmeme müsaade buyururlar mi?
> >Rusen Esref, tegmenin dilegini Pasa'ya soyledi,Pasa:
> >-Nereden icap etmis sor bakalim!.. dedi.
> >Tegmen:
> >-Asker olarak zaferlerine, insan olarak kendisine hayranim...
> >Lutfetsinler...
> >
> >
> >Tegmen Pasa'nin elini optu, Pasa da tegmenin yanagini oksadi. Odayi
> >bosalttik.
> >Az sonra Rusen Esref'i cagirdi:
> >-Metni okudunuz mu? Ne istiyorlar?..
> >-Pasam Amiral ile gorustuklerinizin yazi ile de pekistirilmesi
> >isteniyor.
> >-Oyleyse Halide Hanim'i (Edip Adivar) bulunuz, hemen tercumesini
> >yapsin ve metin olarak bana getirsin... Ote yandan bir kopyasini
> >sifre ile Disisleri Baknligina gonderin gerekeni yapsinlar... Durumu,
> >ordu komutani Nurettin Pasa'ya da bildiriniz. Gerekiyorsa benimle
> >temas etsin........
> >
> >
> >Olay kisa bir sure icinde sehirde duyulmustu......
> >
> >
> >Ingiliz ve Fransizlar, kendi devletlerinin uyrugunda olanlari
> >gemilere bindirmeye baslamislardi. Nitekim birkac saat sonra da
> >sessizce cekilip gittiler...
> >
> >
> >A. Fevzi KOCER